«Беларусь ужо шмат гадоў знаходзіцца ў стагнацыі». Эканамісты з Офіса Ціханоўскай — пра аптымізм чыноўнікаў наконт сiтуацыi ў экономiцы
9 января 2023 в 1673253060
«Зеркало»
Беларускія чыноўнікі працягваюць шукаць аптымізм у агульным адмоўным стане беларускай эканомікі. Нядаўна міністр эканомiкi знайшоў яго ў росце намінальнага ВУП у бягучых цэнах у доларавым эквіваленце. Эканамічная каманда Офіса Святланы Ціханоўскай патлумачыла, што з гэтымі дадзенымі не так.
«За 11 месяцаў 2022 года тэмп росту ВУП склаў больш за 107 працэнтаў і дасягнуў 62 мільярды долараў», - заявіў міністр эканомікі Аляксандр Чарвякоў.
У свеце ВУП не параўноўваюць год да года ў бягучых цэнах, бо гэта не ўлічвае інфляцыю, а таму не мае вялікага сэнсу, кажуць эканамісты з Офіса Ціханоўскай. На дынаміку намінальнага ВУП у доларавым эквіваленце ўплывае, па-першае, дынаміка намінальнага ВУП у рублёвым эквівалеце. У 2022 годзе ён вырас праз высокі рост цэн, хаця фізічны аб'ём ВУП за 11 месяцаў скараціўся на 4,7% год да года. Па-другое, на яго ўплывае курс беларускага рубля да долара, які ў мінулым годзе абясцэніўся на 3%.
Вось і атрымліваецца, што цэны ў Беларусі павялічыліся настолькі, што нягледзячы на падзенне фізічнага выпуску і абясцэньванне беларускага рубля да долара намінальная вартасць ВУП вырасла.
- Але нават у выпадку паказчыка, які маніпулятыўна выбраў міністр эканомікі для ацэнкі стану эканомікі ў 2022 годзе, сітуацыя выглядае не на яго карысць. На піку - у 2014 годзе - ВУП Беларусі складаў 79 млрд долараў. Атрымліваецца, што восем гадоў пасля, у 2022 годзе, ён быў прыкладна на 8% меншы (паводле дадзеных Нацбанка, за 12-месячны перыяд з кастрычніка 2021 года да верасня 2022-га), - тлумачаць у Офісе і нагадваюць пра пастаўленую раней задачу нарасціць ВУП да 100 млрд долараў у 2025 годзе, і што гэта наўрадці атрымаецца.
Для параўнання роста эканомікі ў часе выкарыстоўваецца рост рэальнага ВУП, іншымі словамі, фізычнага выпуска або ВУП у пастаянных цэнах.
Давайце разбірацца, як па гэтым паказчыку насамрэч выглядаюць справы. Па-першае, з 2014 года Беларусь перажыла тры рэцэсіі - у 2015−2016 гадах, а таксама ў 2020 і 2022 гадах. У выніку ВУП Беларусі ў пастаянных цэнах ў 2022-м быў на 3% меншы, чым у 2014-м. «Можа таму ў рэжыма ўсё ніяк не атрымліваецца павялічыць заробкі і дабрабыт беларусаў?» - задаюцца пытаннем эканамісты.
А вось намінальны ВУП у доларавым эквіваленце служыць для параўнання памераў розных эканомік у адным і тым жа часе. І калі глядзець на памеры эканомік, то эканоміка Беларусі мае амаль аднолькавы памер, што і эканоміка Літвы (68 і 66 млрд долараў адпаведна), у якой пражывае ў тры разы менш людзей, і ў 10 разоў меншая за эканоміку Польшчы (679 млрд долараў), дзе пражывае ў чатары разы больш людзей.
- Для ўсіх было б лепш, калі б міністр казаў праўду, што Беларусь ужо шмат гадоў знаходзіцца ў стагнацыі (якая пачалася задоўга да пратэстаў 2020-га, сектаральных санкцыяў 2021-га і вайны 2022-га). Мо тады б і рашэнні ў эканоміцы прымаліся на карысць беларусаў, а не дзеля падману і далейшага закручвання гаек у палітычных мэтах.